Overlijden echtgenoot DGA kan leiden tot erfbelasting over waarde ODV
26 februari 2020
Indien sprake is van gemeenschap van goederen kan het overlijden van de echtgenoot van een DGA, die zijn pensioen in eigen beheer heeft omgezet in een ODV, leiden tot erfbelasting over de waarde van een deel van de ODV. Daarbij is van belang de vraag of de ODV is verknocht. Helaas is er op dit moment geen duidelijk antwoord op deze vraag. Naar mijn mening zijn er twee mogelijkheden. De ODV is niet verknocht. Dit conform de heersende leer (?) bij bancaire lijfrenten waar de ODV veel op lijkt. Of de ODV is wel verknocht maar niet zodanig dat dit een waardeverrekening in de weg staat. Dit laatste lijkt het standpunt van de Belastingdienst te zijn. Aan de hand van een voorbeeld laten we de gevolgen voor de erfbelasting zien.
Voorbeeld
Een DGA (50) heeft in 2019 zijn pensioen in eigen beheer omgezet in een ODV. De ODV is nog niet ingegaan. In 2020 overlijdt de echtgenoot van de DGA. Er zijn 2 kinderen. En er was sprake van een huwelijk in gemeenschap van goederen. De waarde van de ODV ten tijde van het overlijden is € 1.000.000. Er is geen testament opgesteld.
Uitwerking indien geen verknochtheid
Eerst wordt de helft van de huwelijksgemeenschap verdeeld. Hierdoor krijgt de DGA de helft van de ODV. De andere helft van de ODV valt in de nalatenschap. De DGA krijgt dit deel als langstlevende toebedeeld en de kinderen krijgen elk een (onderbedelings)vordering op de vader ter grootte van € 166.667 (€ 500.000/3). De DGA verkrijgt weliswaar de halve ODV erfrechtelijk maar deze verkrijging mag voor de erfbelasting worden verminderd met de vorderingen van de kinderen zodat (de waarde van) de verkrijging € 166.667 bedraagt. Deze verkrijging van de ODV door de vader is vrijgesteld van de erfbelasting. Immers, de vrijstelling van art. 32 (1) 5° Successiewet 1956 voor pensioenen en lijfrenten geldt ook voor de ODV door een definitie-uitbreiding in art. 38p (4) Wet LB 1964.
Wel dient er een imputatie plaats te vinden op de partnervrijstelling (art. 32 (2) SW 1956). Deze imputatie houdt in dat de helft van de waarde van de ODV, rekening houdend met een belastinglatentie van 30%, in mindering komt op de partnervrijstelling. In casus bedraagt bedraagt de imputatie € 58.333 (0,7 x 0,5 x € 166.667).
Over het erfdeel van de kinderen is – na aftrek van de vrijstelling (€ 20.946 per kind) – wel erfbelasting verschuldigd. De vrijstelling van art. 32 (1) 5° geldt immers niet voor verrekeningsvorderingen die verband houden met pensioen, lijfrente en ODV maar ziet enkel op (al dan niet fictieve erfrechtelijke) verkrijgingen van pensioen, lijfrente of ODV.
Uitwerking indien wel verknochtheid
Indien de ODV is verknocht aan de DGA en de verknochtheid verzet zich niet tegen een waardeverrekening, dan betekent dit dat de kinderen elk een vordering op de vader krijgen ter grootte van € 166.667. De verkrijging van deze vordering is uiteraard belast met erfbelasting (na aftrek van de vrijstelling van € 20.946). Ook het aandeel van de DGA in de waarde van € 500.000 (helft waarde ODV) ad € 166.667 is belast met erfbelasting. Dit is ook het standpunt van de Belastingdienst (zie Handreiking ODV-aanspraken en overlijden, versie 1 januari 2020, Praktijkvraag 4). Bovengenoemde vrijstelling geldt nu niet.
Of er daadwerkelijk belasting wordt geheven bij de DGA hangt af van eventuele andere vermogensbestanddelen in de nalatenschap waardoor de partnervrijstelling van € 661.328 zou kunnen worden overschreden.
Ten slotte
Het belang van de kwestie ‘niet verknocht of verknocht met waardeverrekening’ is gelegen in het wel of niet belast zijn van het ODV-erfdeel van de DGA. Zelf neig ik naar de opvatting dat sprake is van een zekere mate van verknochtheid (die een waardeverrekening niet in de weg staat) omdat het een fiscale eis is dat de uitkeringen uit hoofde van de ODV toekomen aan de DGA (bij in leven zijn).
Deze en andere prangende kwesties zullen 1 april a.s. aan de orde komen tijdens ons Pensioen en ODV Seminar voorjaar 2020.
David Bakker
Wilt u op de hoogte blijven? Schrijf u dan hieronder in voor de nieuwsbrief.