Afschaffing pensioen eigen beheer. Op Prinsjesdag wetsvoorstel
Afschaffing pensioen eigen beheer: Wiebes veegt overgangsproblematiek onder het tapijt
5 juli 2016
De termijn van de beoogde afkoopregeling wordt verlengd naar drie jaar. Dat is het belangrijkste element in Wiebes’ nieuwe pensioenbrief van 1 juli jl. over de afschaffing van het pensioen in eigen beheer. De opgebouwde rechten mogen gedurende de jaren 2017 – 2019 (in zijn geheel) worden afgekocht op basis van de fiscale waarde met toepassing van een kortingsregeling die inhoudt dat niet de gehele fiscale waarde wordt belast. Bij afkoop in 2017 wordt 65,5% van de fiscale waarde in de loonheffing betrokken en bij afkoop in 2018 of 2019 respectievelijk 75% en 80,5% van die waarde. Voor de vaststelling van de afkoopwaarde vormt in beginsel – “ter voorkoming van anticcipatie-effecten” – de balanswaarde per ultimo 2015 het uitgangspunt. De staatssecretaris wil hier vermoedelijk mee voorkomen dat DGA’s zich dit jaar nog een pensioen toezeggen om vervolgens gebruik te maken van de kortingsregeling. Ik ga er vanuit dat de kortingsregeling ook van toepassing is op het pensioen dat in 2016 wordt opgebouwd in vóór 2016 tot stand gekomen pensioenregelingen. Wiebes wil het ‘wetsvoorstel afschaffing pensioen in eigen beheer’ op Prinsjesdag 2016 (20 september) indienen als onderdeel van het Belastingplan 2017.
Stand van zaken
Samengevat komen de plannen op het volgende neer:
Geen pensioenopbouw in eigen beheer vanaf 2017
Vanaf 1 januari 2017 is er geen pensioenopbouw in eigen beheer meer mogelijk. DGA’s kunnen wel loonbelastingpensioen blijven opbouwen bij een professionele verzekeraar.
Opgebouwde rechten
De in eigen beheer opgebouwde rechten blijven gehandhaafd of worden afgekocht of tegen de fiscale waarde omgezet in een nieuwe vorm van oudedagsvoorziening: het zogeheten “oudedagssparen in eigen beheer” (OSEB).
OSEB
Bij de keuze voor OSEB ontstaat er dus door een inbreng van de fiscale waarde van de pensioenrechten een boekhoudkundige OSEB-verplichting op de balans c.q. de fiscale pensioen-verplichting op de balans transformeert in OSEB. Dit komt feitelijk neer op ongesanctioneerd prijsgeven van een gedeelte van de pensioenaanspraken omdat de commerciële waarde hoger is dan de fiscale waarde. Dit betekent een forse vermindering van de dividendklem. OSEB kan – na oprenting tegen het u-rendement – te zijner tijd worden omgezet in een periodieke uitkering bij de BV met een minimale duur van 20 jaar of in een lijfrente bij een bank of een verzekeraar. Na invoering zal er binnen het OSEB-kader geen opbouw meer kunnen plaatsvinden. OSEB wordt dus puur een sterfhuisconstructie voor het pensioen in eigen beheer.
Afkoop
In 2017, 2018 of 2019 kan het eigenbeheerpensioen in zijn geheel worden afgekocht. Hoe eerder de afkoop plaatsvindt, hoe groter het percentage korting op de te belasten afkoopsom: 34,5% in 2017, 25% in 2018 en 19,5% in 2019. Voorbeeld: Fiscale balansverplichting eind 2016 is € 200.000. BV koopt in 2017 pensioen af en keert € 200.000 uit aan de DGA. Bij de DGA wordt € 131.000 (65,5% van € 200.000) als loon belast. De pensioenverplichting valt voor € 200.000 vrij. Daar tegenover staat de betaling van de afkoopsom voor hetzelfde bedrag. Per saldo is er dus geen fiscale winst of verlies.
Voor in 2016 gedane pensioentoezeggingen geldt de kortingsregeling niet. De vraag is in hoeverre dit redelijk is t.a.v. van pensioentoezeggingen die dit jaar vóór 1 juli – dus vóór het verschijnen van de brief van Wiebes van die datum – zijn gedaan. Omdat veel BV’s “onder water staan” is de verwachting dat een aanzienlijk aantal DGA’s niet voor afkoop maar voor OSEB zal kiezen.
Geen internetconsultatie
In tegenstelling tot eerdere berichten wordt er voorafgaande aan het daadwerkelijke wetsvoorstel geen concept wetsvoorstel ter internetconsultatie voorgelegd. Dit zou niet nodig zijn.
Aandachtspunten
Wiebes besteedt in zijn brief nauwelijks aandacht aan mogelijke overgangsproblematiek. Ik heb zelfs begrepen dat ‘lastige’ ambtenaren die uitvoeringsproblemen onder de aandacht trachtten te brengen van het dossier zijn gehaald.
Een belangrijk aandachtspunt zijn de DGA-pensioenpolissen. Veel DGA’s hebben een pensioenregeling waarbij sprake is van een combinatie eigen beheer/verzekeren. Het kan bijvoorbeeld gaan om een eindloonregeling waarbij vanuit eigen beheer het onbepaalde verzekerde gedeelte wordt aangevuld tot het eindloonniveau. Het lijkt aan te bevelen om deze polissen dit jaar naar eigen beheer over te hevelen omdat dit vanaf 2017 waarschijnlijk niet meer mogelijk is. Overdracht naar eigen beheer betekent dat de pensioenverplichting in eigen beheer in 2016 stijgt. Dit roept vervolgens de vraag op of, bij de keuze voor afkoop, voor dit naar eigen beheer overgedragen pensioen de kortingsregeling geldt. Immers, volgens Wiebes is de balanswaarde per ultimo 2015 bepalend voor de kortingsregeling.
En zo zijn er nog tal van andere onbeantwoorde vragen inzake de positie van de partner, de toepassing OSEB/afkoop indien het DGA-pensioen in verband met een echtscheiding is verdeeld, het keuzemoment (kan keuze voor OSEB tot 2019 worden uitgesteld?) etc. In een volgende blog zal ik hier nader op ingaan.
Ten slotte
Het achterwege laten van een internetconsultatie is een gemiste kans. Een dergelijke consultatie zou de kans bieden om alle mogelijke overgangsproblemen vroegtijdig te tackelen en een goed doortimmerd wetsvoorstel in te dienen. Bedenk in dit kader ook dat de invoering van OSEB een geheel nieuw – en verre van eenvoudig – fiscaal regime met zich meebrengt. En dat gaat erg ver voor een overgangsmaatregel. Ik vrees dan ook dat het wetsvoorstel verre van volmaakt zal zijn. Er rest dan slechts de hoop op een zorgvuldige parlementaire behandeling. Ik voorspel een hete herfst en veel chaos.
Wilt u op de hoogte blijven? Schrijf u dan hieronder in voor de nieuwsbrief.
David Bakker